متانول

متانول (Methanol)، که با نام متیل الکل نیز شناخته می‌شود، ساده‌ترین نوع الکل‌ها و یکی از الکل‌های اولیه به شمار می‌آید. این ترکیب پرکاربرد، نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می‌کند؛ از جمله به عنوان حلال، واکنش‌گر در فرآیندهای شیمیایی، سوخت جایگزین، و ماده‌ای کلیدی در صنعت نفت. در ادامه، با ویژگی‌ها و کاربردهای متانول بیشتر آشنا خواهیم شد.

قیمت خرید متانول

برای اطلاع از قیمت و شرایط خرید این الکل با کارشناسان پتروپویان باربد در تماس باشید. پتروپویان باربد ارائه دهنده محصولات شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت به صورت عمده است.

متانول چیست؟

متانول در واقع مشتقی از مولکول متان است که در آن یکی از اتم‌های هیدروژن با گروه هیدروکسیل جایگزین شده است. این ترکیب، مایعی بی‌رنگ، قطبی و بسیار فرّار با بویی تند و شیرین مشابه اتانول است؛ به همین دلیل، اغلب با اتانول اشتباه گرفته می‌شود. به دلیل ماهیت قطبی‌اش، متانول به‌راحتی با آب امتزاج‌پذیر است. نام «الکل چوب» نیز از گذشته‌ای سرچشمه می‌گیرد که این ماده از تخمیر چوب به‌دست می‌آمد. امروزه متانول به‌عنوان ماده‌ی اولیه در تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی مانند فرمالدهید، اسید استیک، آنیزول و سایر مشتقات آلی کاربرد گسترده‌ای دارد.

روش تولید متانول

روش های متعددی برای تولید این حلال وجود دارد که در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم

سنتز گازها

متانول را می‌توان از واکنش مونوکسید کربن با گاز هیدروژن در حضور یک کاتالیزور مناسب تولید کرد. واکنش شیمیایی این فرآیند به صورت زیر است:
CO + 2H2 → CH3OH
در این واکنش، به ازای هر مول مونوکسید کربن، دو مول گاز هیدروژن مصرف می‌شود. جالب است بدانید که اگر به جای مونوکسید کربن از متان استفاده شود، برای تولید متانول به سه مول گاز هیدروژن نیاز خواهد بود؛ که نسبت به روش قبلی، مقدار بیشتری از هیدروژن را می‌طلبد.

سنتز زیستی

یکی دیگر از روش‌های زیستی برای تولید متانول، تبدیل متان به متانول در حضور آنزیم‌هایی مانند مونو‌اکسیژناز (Monooxygenase) است. این فرآیند آنزیمی در شرایط خاص و با استفاده از سیستم‌های زیستی انجام می‌شود و از اهمیت بالایی در بیوتکنولوژی برخوردار است.
+CH4 + O2 + NADPH + H+ → CH3OH + H2O + NAD
در این واکنش، متان با کمک آنزیم مونو‌اکسیژناز و در حضور اکسیژن، به متیل الکل (متانول) تبدیل می‌شود. علاوه بر متانول، محصولات جانبی این واکنش شامل آب (H₂O) و نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید اکسیدشده (NAD⁺) هستند که در چرخه‌های زیستی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

کاربرد متانول

این ماده در طیف گسترده ای از صنایع کاربرد دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

تولید فرمالدهید، استیک اسید و MTB

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، متانول (متیل الکل) یکی از مواد پایه در تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی صنعتی است. از جمله مهم‌ترین مشتقات آن می‌توان به فرمالدهید، اسید استیک و متیل ترشیو بوتیل اتر (MTBE) اشاره کرد. متانول به‌راحتی و در حضور اکسیژن، طی واکنشی اکسایشی به فرمالدهید تبدیل می‌شود. معادله شیمیایی این واکنش به صورت زیر است:
CH3OH + O2 → 2 CH2O + 2 H2O
در فرآیندی دیگر، متانول می‌تواند به اسید استیک تبدیل شود که در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی کاربرد فراوانی دارد. همچنین، از واکنش متانول با ایزوبوتانول، ترکیب متیل ترشیو بوتیل اتر (MTBE) حاصل می‌شود که به عنوان افزودنی در سوخت‌ها برای افزایش عدد اکتان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تولید هیدروکربن ها، الفین ها و بنزین

تراکم متانول یکی از مسیرهای مهم در تبدیل مواد اولیه ساده به ترکیبات پیچیده‌تر و باارزش‌تر مانند هیدروکربن‌ها و آروماتیک‌هاست. این فرآیند در صنایع پتروشیمی کاربرد گسترده‌ای دارد و شامل چند مسیر واکنشی شناخته‌شده است:
– MTH (Methanol to Hydrocarbons): تبدیل متانول به ترکیبات هیدروکربنی سبک و سنگین
– MTG (Methanol to Gasoline): تولید بنزین از متانول
– MTO (Methanol to Olefins): تولید الفین‌هایی مانند اتیلن و پروپیلن
– MTP (Methanol to Propylene): تولید اختصاصی پروپیلن از متانول
این واکنش‌ها معمولاً با استفاده از زئولیت‌ها به عنوان کاتالیزورهای ناهمگن انجام می‌شوند. زئولیت‌ها به دلیل ساختار متخلخل و خاصیت اسیدی مناسب، نقش کلیدی در جهت‌دهی واکنش‌ها و افزایش بازده دارند.

افزودنی در بنزین

در برخی کشورهای اروپایی، افزودن حدود ۳٪ متانول (متیل الکل) به بنزین مجاز است. این ترکیب به بهبود فرآیند احتراق در موتورهای وسایل نقلیه عمومی کمک می‌کند و موجب افزایش بازده سوخت و کاهش آلاینده‌ها می‌شود. استفاده از متانول به عنوان افزودنی سوخت، یکی از راهکارهای مؤثر در جهت ارتقای کیفیت سوخت و کاهش اثرات زیست‌محیطی آن به شمار می‌آید.

تولید دیگر مواد شیمیایی

متانول به عنوان یک ترکیب پایه، نقش مهمی در سنتز بسیاری از مواد شیمیایی ایفا می‌کند. این ماده پیش‌ساز اصلی برای تولید انواع متیل‌آمین‌ها، متیل‌هالیدها و متیل‌اترها است. همچنین، استرهای متیل نیز از این حلال تولید می‌شوند و در فرآیند ترانس‌استری شدن چربی‌ها، به‌ویژه در تولید بیودیزل، کاربرد گسترده‌ای دارد.
از دیگر کاربردهای متانول می‌توان به استفاده از آن به عنوان ماده خام در تولید سدیم ساخارین اشاره کرد که یک شیرین‌کننده مصنوعی است. افزون بر این، در واکنشی با مونوکسید کربن و در حضور کاتالیزور مناسب، متانول می‌تواند به اسید فرمیک تبدیل شود؛ ترکیبی که در صنایع نساجی، چرم‌سازی و مواد نگهدارنده کاربرد دارد.

حامل انرژی

متانول به عنوان یک حامل انرژی نویدبخش شناخته می‌شود، چرا که ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل آن به صورت مایع، نسبت به هیدروژن و گاز طبیعی بسیار آسان‌تر و ایمن‌تر است. از دیگر مزایای این ترکیب می‌توان به قابلیت تجزیه زیستی بالا و سمیت نسبتاً پایین آن اشاره کرد؛ ویژگی‌هایی که متانول را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در سیستم‌های انرژی پاک و پایدار تبدیل می‌کنند.

سوخت

متانول گاهی به عنوان سوخت در موتورهای احتراق داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فرآیند سوختن، این ترکیب با اکسیژن واکنش داده و منجر به تولید دی‌اکسید کربن، آب و آزادسازی انرژی می‌شود. معادله شیمیایی این واکنش به صورت زیر است:
CH3OH + 3 O2 → 2 CO2 + 4 H2O
با وجود مزایای متانول به عنوان سوخت، یکی از چالش‌های استفاده از آن در غلظت‌های بالا، خاصیت خورندگی آن نسبت به برخی فلزات، به‌ویژه آلومینیوم است. این ویژگی می‌تواند موجب آسیب به قطعات فلزی موتور شود. با این حال، به دلیل قابلیت احتراق مناسب و تولید آلاینده‌های کمتر، متانول به عنوان گزینه‌ای برای سوخت حمل‌ونقل زمینی پیشنهاد شده است.

تفاوت متانول و اتانول

متانول به دلیل بوی تند و شیرین خود، اغلب با اتانول اشتباه گرفته می‌شود. با این حال، این دو الکل تفاوت‌های ساختاری مهمی دارند. اتانول (الکل اتیلیک) دارای دو اتم کربن در ساختار مولکولی‌اش است، در حالی که متانول (متیل الکل) تنها یک اتم کربن دارد. این تفاوت در ساختار، موجب تفاوت در خواص فیزیکی، شیمیایی و حتی میزان سمیت آن‌ها می‌شود.

خرید و فروش متانول

متانول، الکلی سبک، فرّار و چندمنظوره است که به‌طور مستقیم در فرآیندهای صنعتی پردازش می‌شود و در تولید طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی و سوخت‌ها نقش دارد. در سال ۲۰۲۱، ارزش جهانی بازار متانول بیش از ۳۷.۴ میلیارد دلار برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ این رقم به حدود ۶۱.۷ میلیارد دلار برسد. این ترکیب عمدتاً در تولید فرمالدهید و اسید استیک مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ موادی که برای ساخت پلاستیک‌ها، رزین‌ها، الیاف مصنوعی، چسب‌ها، رنگ‌ها و بسیاری از محصولات صنعتی ضروری هستند.
یکی از محرک‌های اصلی رشد بازار متانول، افزایش تقاضا در صنعت خودروسازی است؛ به‌طوری‌که این صنعت حدود ۲۴.۶٪ از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده است. همچنین، رشد کاربردهای متانول در صنایع آهن و فولاد، همراه با افزایش فعالیت‌های ساختمانی، به گسترش بازار این ماده کمک کرده‌اند.
با وجود این روند صعودی، مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی و دولتی از جمله چالش‌های مهم در مسیر توسعه بازار متانول به شمار می‌روند. با این حال، پیشرفت‌های فناورانه و تقاضای فزاینده در مناطق آسیا-اقیانوسیه و اروپا، چشم‌انداز مثبتی برای آینده این ماده ترسیم کرده‌اند.

متانول را از کجا بخریم؟

برای خرید متانول با بالاترین کیفیت و قیمت رقابتی، با کارشناسان فروش شرکت پتروپویان باربد تماس بگیرید. این مجموعه با سابقه‌ای درخشان در تأمین مواد شیمیایی، متانول را با تضمین کیفیت و مطابق با استانداردهای صنعتی عرضه می‌کند. پتروپویان باربد، انتخابی مطمئن برای خرید انواع محصولات شیمیایی با بهترین خدمات و مشاوره تخصصی.

MSDS و نکات ایمنی

مانند بسیاری از ترکیبات شیمیایی، متانول ماده‌ای خطرناک و نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی است. پیش از استفاده، مطالعه دستورالعمل‌های ایمنی به‌شدت توصیه می‌شود.
– این ترکیب سمی و قابل اشتعال است؛ حتی بخارات آن نیز قابلیت اشتعال دارند.
– متانول باید در ظرف دربسته و مقاوم نگهداری شود تا از تبخیر و نشت جلوگیری شود.
– هنگام کار با این ماده، استفاده از لباس محافظ، دستکش و عینک ایمنی الزامی است.
– در صورت تماس با پوست، فوراً لباس‌های آلوده را تعویض کرده و محل تماس را با آب فراوان بشویید.
– استنشاق بخارات متانول خطرناک است؛ در چنین شرایطی، محیط را ترک کرده و در هوای تازه تنفس کنید.
– بلع متانول بسیار سمی است؛ در صورت بلع، بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه نمایید.
با رعایت این نکات، می‌توان خطرات ناشی از کار با متانول را به حداقل رساند و ایمنی محیط کار را حفظ کرد.

جمع بندی

متانول که با نام متیل الکل نیز شناخته می‌شود، ساده‌ترین نوع الکل‌های اولیه است. این ترکیب چندمنظوره، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد؛ از جمله به عنوان سوخت جایگزین، افزودنی در بنزین برای بهبود احتراق، و حامل انرژی به دلیل قابلیت ذخیره‌سازی آسان و ایمنی بالا.

سوالات متداول

آیا متانول برای انسان ها سمی است؟

متانول ماده‌ای سمی و قابل اشتعال است که در صورت تماس، استنشاق یا بلع می‌تواند خطرناک باشد. هنگام کار با آن، رعایت نکات ایمنی مانند استفاده از تجهیزات محافظ، تهویه مناسب و نگهداری در ظروف دربسته ضروری است.

آیا متانول در آب حل می شود؟

متانول با وجود ماهیت کووالانسی، به‌دلیل ایجاد پیوندهای هیدروژنی با مولکول‌های قطبی آب، در آن حل می‌شود.

کاربرد اصلی متانول چیست؟

متانول به عنوان یک حلال صنعتی در تولید جوهر، رزین، چسب و رنگ‌ها کاربرد دارد.