زایلین مخلوط _ زایلین _ زایلن

زایلن (Xylene) _ زایلین مخلوط یک هیدروکربن آروماتیک است که به‌صورت مایعی بی‌رنگ، قابل اشتعال و با حالتی کمی چرب دیده می‌شود. این ماده دارای بویی مشابه ترکیبات آروماتیک بوده و از نظر ساختاری شامل سه ایزومر مختلف است که در آن‌ها دو اتم هیدروژن حلقه بنزنی با دو گروه متیل در موقعیت‌های اورتو، متا و پارا جایگزین شده‌اند. زایلن یکی از ترکیبات صنعتی بسیار مهم و پرکاربرد به شمار می‌رود. در واقع، آنچه به‌طور معمول با نام زایلن شناخته می‌شود، مخلوطی از این سه ایزومر به‌همراه مقدار کمی اتیل‌بنزن است. این ترکیب در آب حل نمی‌شود، اما در حلال‌هایی مانند اتانول و اتیل‌اتر به‌راحتی حل و امتزاج‌پذیر است. زایلن با نام‌های دیگری همچون زایلول یا دی‌متیل‌بنزن نیز شناخته می‌شود و در صنایع مختلف از جمله تولید رنگ، رزین، پلاستیک و به‌عنوان حلال کاربرد گسترده‌ای دارد.

قیمت خرید زایلن

برای خرید زایلن و انواع حلال‌های شیمیایی با کیفیت بالا و قیمت مناسب، با کارشناسان مجرب پتروپویان باربد تماس بگیرید. این مجموعه با ارائه‌ی محصولات شیمیایی متنوع، تضمین‌کننده‌ی کیفیت و قیمت رقابتی برای مشتریان خود است. پتروپویان باربد، انتخابی مطمئن برای تأمین مواد شیمیایی صنعتی می باشد.

زایلن چیست؟

زایلن (Xylene) یک ترکیب آروماتیک با فرمول مولکولی C₈H₁₀ است که بویی تند و نافذ دارد. این ماده شامل سه ایزومر ساختاری است که در آن دو گروه متیل جایگزین دو اتم هیدروژن در حلقه بنزنی شده‌اند و در موقعیت‌های اورتو، متا و پارا قرار گرفته‌اند. زایلن به‌صورت مایعی بی‌رنگ، با حالت روغنی و به‌شدت قابل اشتعال دیده می‌شود. این ترکیب در آب نامحلول است، اما در حلال‌هایی مانند اتانول و دی‌اتیل‌اتر به‌راحتی و در هر نسبتی حل می‌شود. خواص فیزیکی زایلن بسته به نوع ایزومر آن متفاوت است. به‌عنوان مثال، نقطه ذوب ایزومرهای مختلف بین °C 47.87- تا °C 13.26 متغیر است، که در این میان پارا-زایلن دارای بالاترین نقطه ذوب است. همچنین، زایلن می‌تواند به‌عنوان منبعی مناسب برای تولید ان‌هگزان نیز مورد استفاده قرار گیرد.

روش تولید زایلن

زایلن به‌صورت صنعتی عمدتاً از طریق متیلاسیون تولوئن در حضور متانول تولید می‌شود. در این واکنش، مخلوطی از ایزومرهای زایلن به‌همراه اتیل‌بنزن به‌عنوان محصول اصلی و آب به‌عنوان محصول جانبی حاصل می‌گردد. معادله واکنش به‌صورت زیر است:

CH₃C₆H₅ + CH₃OH → (CH₃)₂C₆H₄ + H₂O

یکی دیگر از روش‌های تولید زایلن، متیلاسیون بنزن در حضور متیل‌کلرید و کاتالیزور فریدل-کرافتس (مانند آلومینیوم کلرید) است. این فرآیند با بهره‌گیری از کاتالیزورهای ریفرمینگ و تکنیک‌های پیرولیز انجام می‌شود. در این روش صنعتی، ترکیبی از ایزومرهای متا-زایلن (حدود 40 تا 65 درصد)، ارتو-زایلن، پارا-زایلن (حدود 20 درصد) و اتیل‌بنزن تولید می‌شود. با تنظیم شرایط واکنش و نوع کاتالیزور، می‌توان نسبت ایزومرهای مختلف را کنترل و بهینه‌سازی کرد. کاتالیزورهای مورد استفاده در فرآیند ریفرمینگ معمولاً از جنس زئولیت هستند که به‌دلیل ساختار متخلخل و خاصیت اسیدی، نقش مؤثری در جهت‌دهی انتخابی واکنش و افزایش بازده دارند.

کاربردهای زایلن

این ترکیب دارای کاربردهای بسیار زیادی در صنعت است و کاربردهای آن بسیار گسترده است. در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد:

تهیه ترفتالیک اسید و مشتقات مربوطه

پارا-زایلن یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در تولید ترفتالیک اسید و دی‌متیل ترفتالات به‌شمار می‌رود. این دو مونومر نقش کلیدی در ساخت بطری‌های پلاستیکی از جنس پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) و الیاف پلی‌استری دارند که در صنایع نساجی و بسته‌بندی کاربرد گسترده‌ای دارند. از سوی دیگر، متا-زایلن به‌عنوان ماده‌ی اولیه‌ی اصلی در تولید فتالیک انیدرید مورد استفاده قرار می‌گیرد. فتالیک انیدرید نیز در ساخت رزین‌های پلی‌استری و پلاستیک‌هایی از نوع وینیل کلرید کاربرد دارد و در صنایع رنگ‌سازی، پوشش‌دهی و تولید مواد پلیمری اهمیت بالایی دارد.

به عنوان حلال در فرآیندهای صنعتی

زایلن به‌عنوان یک حلال مؤثر در صنایع مختلف از جمله چاپ، چرم‌سازی و تولید لاستیک کاربرد دارد. همچنین در فرمولاسیون رنگ‌ها و لاک‌های نازک‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌ویژه در مواردی که خشک شدن آهسته‌تر نسبت به تولوئن مطلوب باشد، می‌تواند جایگزین مناسبی برای آن باشد.

صنعت رنگ و رزین

زایلن از جمله حلال‌های پرکاربرد در صنعت رنگ و رزین به‌شمار می‌رود که به‌واسطه‌ی قدرت حل‌کنندگی بالا و نرخ تبخیر مناسب، نقش کلیدی در فرمولاسیون انواع پوشش‌ها ایفا می‌کند. این ماده با بهبود توزیع یکنواخت رنگدانه‌ها و تنظیم ویسکوزیته، موجب ارتقاء کیفیت نهایی رنگ از نظر براقیت، چسبندگی و دوام می‌شود. سرعت تبخیر متعادل زایلن نیز شرایطی را فراهم می‌سازد که سطح نهایی رنگ صاف، یکنواخت و بدون نقص باشد. به همین دلیل، این ترکیب در تولید رنگ‌های صنعتی، پوشش‌های خودرویی و رزین‌های پایه حلالی کاربرد گسترده‌ای دارد و جایگاه ویژه‌ای در صنایع پوشش‌دهی دارد.

به عنوان عامل براق کننده و سفید کننده

در صنعت فولاد، از زایلن برای تمیزکاری و محافظت از ویفرهای سیلیکونی و مدارهای مجتمع استفاده می‌شود. این ماده با خاصیت حلالیت بالا، به حذف آلودگی‌ها و ایجاد سطحی پاک و محافظت‌شده کمک می‌کند و نقش مهمی در فرآیندهای حساس تولید ایفا می‌نماید.

دندان پزشکی

زایلن می‌تواند به‌عنوان حلالی مؤثر برای حل کردن گوتاپرکا مورد استفاده قرار گیرد؛ ماده‌ای که در درمان کانال ریشه دندان کاربرد دارد. استفاده از زایلن در این فرآیند به تسهیل حذف گوتاپرکا و آماده‌سازی بهتر کانال ریشه کمک می‌کند.

صنعت نفت

زایلن یکی از مهم‌ترین حلال‌های گروه پارافین به‌شمار می‌رود که در صنعت نفت برای جلوگیری از انسداد خطوط لوله، به‌ویژه در حضور موم‌های پارافینی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده با حل‌کردن رسوبات پارافینی، به حفظ جریان روان و پایدار در سیستم‌های انتقال نفت کمک می‌کند.

کاربردهای دیگر

زایلن کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. از این ماده برای تولید فتالیک استرها به‌عنوان نرم‌کننده در ساخت پلاستیک‌ها استفاده می‌شود. همچنین در تهیه مشتقات ایزوفتالیک اسید که در تولید رزین‌های آلکیدی کاربرد دارند، نقش مهمی ایفا می‌کند. پارا-زایلن نیز پیش‌ماده‌ای کلیدی در تولید ترفتالیک اسید است که در ساخت ظروف پلاستیکی از جنس پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه‌بر این، زایلن به‌عنوان پاک‌کننده در بافت‌شناسی، حلالی مؤثر برای حذف روغن‌های غوطه‌ور شده، و عامل خنک‌کننده در سیستم‌های واکنش شیمیایی همراه با یخ خشک به‌کار می‌رود. این تنوع کاربرد، جایگاه ویژه‌ای برای زایلن در صنایع شیمیایی، پزشکی و پتروشیمی ایجاد کرده است.

بازار خرید و فروش جهانی

ارزش بازار جهانی زایلن در سال ۲۰۲۳ برابر با ۳۰.۴۵ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد سالانه ۸.۰۶ درصد، تا سال ۲۰۳۳ به ۶۵.۹۰ میلیارد دلار برسد. در سال ۲۰۲۳، منطقه آمریکای شمالی با سهم ۴۹.۱۴ درصدی، بزرگ‌ترین بازار مصرف این ماده بوده است. با این حال، انتظار می‌رود منطقه آسیا-اقیانوسیه در طول این دوره رشد قابل‌توجهی را تجربه کند.
از نظر کاربرد، حدود ۵۰ درصد از مصرف زایلن مربوط به استفاده آن به‌عنوان حلال در صنایع مختلف است. منطقه آسیا-اقیانوسیه به‌ویژه با صنعتی شدن سریع و رشد شهرنشینی در کشورهایی مانند هند و چین، نقش محرک اصلی در افزایش تقاضا برای زایلن داشته است. این افزایش تقاضا عمدتاً در صنایع رنگ و پوشش، تولید پلاستیک و منسوجات مشاهده می‌شود. زایلن یک ترکیب شیمیایی کلیدی در تولید پلاستیک‌ها، الیاف مصنوعی و رزین‌ها است. رشد مصرف این مواد در سطح جهانی، به‌ویژه در بخش‌های بسته‌بندی، نساجی و خودروسازی، موجب افزایش تقاضا برای زایلن شده و آن را به یکی از عوامل مهم در توسعه بازار این ترکیب تبدیل کرده است.

زایلن را از کجا بخریم؟

برای خرید این ماده با بهترین کیفیت و قیمت با کارشناسان واحد فروش پتروپویان باربد در تماس باشید. پتروپویان باربد ارائه دهنده مواد شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت به صورت عمده است.

MSDS و نکات ایمنی

زایلن مایعی آتش‌زا و خطرناک است که پیش از استفاده از آن باید نکات ایمنی را به‌دقت مطالعه کرد. هنگام کار با این ماده، استفاده از لباس، عینک و دستکش محافظ الزامی است و باید از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن در حین کار خودداری شود. بلع زایلن سمی و مضر بوده و در صورت بلع، نباید با تحریک استفراغ اقدام به خروج آن کرد. استنشاق بخارات آن نیز خطرناک است؛ در چنین شرایطی باید فوراً از محیط خارج شده و هوای تازه تنفس شود.
تماس زایلن با پوست موجب تحریک می‌شود، بنابراین پس از تماس، باید لباس‌های آلوده تعویض و محل تماس با آب و صابون شسته شود. برخورد این ماده با چشم‌ها می‌تواند آسیب جدی وارد کند؛ در صورت وقوع، لنزهای تماسی را خارج کرده و چشم آسیب‌دیده را به‌مدت ۱۵ دقیقه با آب بشویید. از رهاسازی این ترکیب سمی در محیط زیست جداً خودداری شود و ترجیحاً در فضای باز یا محیط‌های دارای تهویه مناسب با آن کار شود. برای خاموش کردن آتش ناشی از زایلن، استفاده از مواد شیمیایی خشک یا کف توصیه می‌شود. رعایت دقیق این نکات ایمنی، نقش مهمی در کنترل خطرات احتمالی هنگام کار با این ماده شیمیایی دارد.

خطرات زایلن

زایلن ترکیبی اشتعال‌پذیر و بالقوه خطرناک است که در صورت استفاده یا قرارگیری در معرض آن، رعایت نکات ایمنی ضروری است. در مقادیر کم، این ماده پس از ورود به بدن به متیل‌بنزوئیک اسید تبدیل شده و از طریق فرآیند هیدروکسیلاسیون به هیدروکسیلن دفع می‌شود. با این حال، اصلی‌ترین مسیر بروز سمیت آن از طریق استنشاق بخارات است. علائم شایع ناشی از تماس با زایلن شامل سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و اسهال است. قرارگیری در معرض غلظت حدود ۲۰۰ ppm ممکن است منجر به بروز سردرد یا تهوع شود. در غلظت‌های بالاتر، شدت علائم افزایش یافته و ممکن است شامل ضعف عضلانی، استفراغ، کندی حرکات و اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی باشد که به‌عنوان اصلی‌ترین ناحیه تحت تأثیر شناخته می‌شود. بنابراین، کنترل میزان تماس با این ماده و استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های احتمالی دارد.

عوارض جانبی:

زایلین مخلوط در مواجهه کوتاه‌مدت معمولاً عوارض جانبی جدی ایجاد نمی‌کند و اثرات آن اغلب برگشت‌پذیر هستند. با این حال، قرارگیری طولانی‌مدت در معرض این ماده می‌تواند منجر به بروز علائمی مانند سردرد، تحریک‌پذیری، افسردگی، بی‌خوابی، بی‌قراری، خستگی شدید، لرزش، کاهش شنوایی، اختلال در تمرکز و کاهش حافظه کوتاه‌مدت شود. این مجموعه علائم تحت عنوان «سندروم حلال‌های آلی» شناخته می‌شود و می‌تواند برای سلامت فرد بسیار مضر و خطرناک باشد.
زایلن همچنین یک محرک پوستی قوی است که با از بین بردن چربی طبیعی سطح پوست، موجب افزایش نفوذ سایر ترکیبات شیمیایی به داخل بدن می‌شود. به همین دلیل، برای پیشگیری از آسیب‌های پوستی و تنفسی، استفاده از دستکش‌های نیتریل تخصصی و ماسک‌های سه‌لایه یا ماسک‌های تنفسی مناسب هنگام کار با این ماده به‌شدت توصیه می‌شود.

جمع بندی

زایلین یک ترکیب آروماتیک با فرمول شیمیایی C₈H₁₀ است که به‌صورت مایعی بی‌رنگ، بسیار قابل اشتعال و در دسته‌ی حلال‌های شیمیایی قرار می‌گیرد. این ماده به‌دلیل خواص منحصر‌به‌فرد خود، در صنایع گوناگون از جمله نفت، رنگ‌سازی، رزین، و دندان‌پزشکی کاربرد گسترده‌ای دارد. برای تهیه زایلن با کیفیت بالا و قیمت مناسب، با تیم فروش پتروپویان باربد تماس بگیرید و از خدمات تخصصی این مجموعه بهره‌مند شوید.

سوالات متداول:

مقدار ضریب شکست زایلن چقدر است؟

زایلین دارای ضریب شکست 1.49582 است که نشان‌دهنده توانایی آن در خم‌کردن نور هنگام عبور از سطح مایع است. این ویژگی در کاربردهای نوری و شیمیایی اهمیت دارد.

انواع زایلن کدامند؟

زایلن دارای سه ایزومر ساختاری است که تفاوت آن‌ها در موقعیت گروه‌های متیل روی حلقه بنزن بوده و شامل ارتو، متا و پارا می‌باشد

چرا زایلن برای انسان ها سمی است؟

زایلین ترکیبی سمی است که بخارات آن موجب تحریک دستگاه تنفسی می‌شود و در دوزهای بالا می‌تواند منجر به تجمع مایع در ریه‌ها، ایست تنفسی و حتی مرگ شود.

شرایط نگهداری زایلن چگونه است؟

زایلین باید در محیطی خشک، خنک و دور از مواد اشتعال‌زا نگهداری شود. پس از هر بار استفاده، درب ظرف کاملاً بسته شده و ترجیحاً در زیر هود با آن کار شود.