آدیپیک اسید

آدیپیک اسید چیست ؟

اسید آدیپیک یک جامد کریستالی سفید رنگ است. در آب نامحلول است. خطر اصلی، تهدید محیط زیست است. باید اقدامات فوری برای محدود کردن گسترش آن به محیط زیست انجام شود. از آن برای ساخت پلاستیک و فوم و مصارف دیگر استفاده می شود. مواد شیمیایی آدیپیک اسید یک اسید آلفا، امگا-دی کربوکسیلیک است که مشتق 1،4-دی کربوکسی بوتان است. این نقش به عنوان یک تنظیم کننده اسیدیته مواد غذایی و یک متابولیت زنوبیوتیک انسانی است. این یک اسید آلفا، امگا-دی کربوکسیلیک و یک اسید چرب دی کربوکسیلیک است. این یک اسید مزدوج از یک آدیپات (1-) است.

Adipic acid که  به عنوان آدیپات یا هگزاندیوات شناخته می شود یک ماده جامد سفید رنگ ، محلول در آب و یک ترکیب اسیدی ضعیف است. آدیپیک اسید در گروه ترکیبات آلی قرار می گیرد که به عنوان اسیدهای چرب زنجیره متوسط شناخته می شوند. اسیدهای چرب با زنجیر متوسط دارای یک انتهای آلیفاتیک حاوی ۴ تا ۱۲ اتم کربن هستند.

این ماده یک اسید کربوکسیلیک جامد است که عمدتا در تولید نایلون استفاده می شود. استنشاق و یا تماس با این اسید در غلظت های بالا و در مدت طولانی می تواند سبب التهاب و یا سوزش چشم، پوست و دستگاه تنفسی و یا حتی آسم، اسهال شدید، خونریزی روده و معده، ریه و آسیب به کبد شود. وقتی این ماده به صورت غبار پراکنده می شود خطر انفجار طبیعی گرد و غبار آن وجود دارد.

نام دیگر اسید آدیپیک چیست؟

Adipic acid یا هگزان دیوئیک اسید ترکیب آلی با فرمول (CH2)4(COOH)2 است. از دیدگاه صنعتی، مهم ترین اسید دی کربوکسیلیک است: سالانه حدود 2.5 میلیارد کیلوگرم از این پودر کریستالی سفید عمدتاً به عنوان پیش ماده برای تولید نایلون تولید می شود.

تولید آدیپیک اسید

اسید آدیپیک یا به طور رسمی تر هگزان دیوئیک اسید، یک جامد کریستالی سفید رنگ است که در دمای 152 درجه سانتیگراد ذوب می شود. یکی از مونومرهای مهم در صنعت پلیمر است. اسید آدیپیک در آب چغندر یافت می شود، اما محصول تجاری – 2.5 میلیون تن از آن در سال – تولید می شود. در سال 1906، شیمیدانان فرانسوی L. Bouveault و R. Locquin گزارش دادند که اسید آدیپیک را می توان با اکسید کردن سیکلوهگزانول تولید کرد. امروزه رایج ترین فرآیند تولید، اکسیداسیون اسید نیتریک (HNO3) مخلوط سیکلوهگزانول-سیکلوهگزانون به نام روغن KA (برای کتون-الکل) است.

Adipic acid چگونه تولید می شود؟ این ماده به صورت صنعتی از اکسیداسیون سیکلوهگزانون و سیکلوهگزانول با اسید نیتریک تولید می شود. اکسید دی نیتروژن (اکسید نیتروژن، N2O)، یک گاز گلخانه ای غیر CO2، به عنوان یک محصول جانبی در این فرآیند تولید می شود.

کاربرد آدیپیک اسید در صنایع مختلف چیست؟

تقریباً تمام Adipic acid به عنوان کومونومر با هگزامتیلن دی آمین برای تولید نایلون 6-6 استفاده می شود. همچنین برای تولید پلیمرهای دیگر مانند پلی یورتان ها استفاده می شود. استفاده از HNO3 برای تولید اسیدآدیپیک جنبه منفی خود را دارد: مقادیر زیادی از اکسید نیتروژن (N2O) که یک گاز گلخانه ای است، به طور مشترک تولید شده و در اتمسفر آزاد می شود. در اواخر سال 2014 فرآیندی را گزارش کردند که از ازن و نور فرابنفش (UV) برای اکسید کردن روغن KA به Adipic acid استفاده می‌کند. این روش تولید N2O را حذف می کند. اما قبل از اینکه این فرآیند بتواند به صورت تجاری مورد استفاده قرار گیرد، باید بر مشکلات مربوط به تشکیل پراکسیدهای آلی از ازن و دشواری استفاده از نور UV در مقیاس بزرگ غلبه کرد.

1. صنایع غذایی
2. صنعت پلاستیک
3. صنعت پلیمر
4. صنعت رنگ و رزین
5. صنعت دارو
6. صنعت کفش
7. صنعت روغن
8. دباغی کردن پوست
9. صنعت شیشه
10. الکترولیت های
11. باتری روان کننده های سنتزی

ویژگی های آدیپیک اسید چیست؟

1. انحلال پذیر در متانول، اتانول، استون، سیکلوهگزان، بنزن و پترولیوم اتر
2. سفید رنگ و کریستالی
3. بدون بو
4. طعم ترش
5. قدرت خورندگی بالا

عوارض جانبی اسیدآدیپیک چیست؟

1. این ماده بر روی پوست اثر خشکی دارد و ممکن است باعث درماتیت در انسان شود.
2. بلع: مصرف مقادیر زیاد ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارش شود.
3. استنشاق: ممکن است باعث تحریک مجاری تنفسی شود.

بزرگترین تولید کننده اسیدآدیپیک کیست؟

با توجه به ساخت وسایل نقلیه الکتریکی، پیش بینی می شود تقاضا برای اسید آدیپیک بیشتر شود. بر اساس تولید، آسیا و اقیانوسیه نیز در میان سایر مناطق پیشتاز است و چین بزرگترین تولید کننده است. در سال 2022، چین تقریباً 50 درصد از اسید آدیپیک جهانی را تولید کرد.

فروش Adipic acid

منبع Adipic Acid – Davis – Major Reference Works – Wiley Online Library